Yanis Varoufakis welcomes us to the age of Technofeudalism

Қысқаша мазмұн

Янис Варуфакис, грек экономисі ғалымы және бұрынғы қаржы министрі, Нью-Йорк Таймс тілшісі Эше Нельсонмен сұхбатта технфеодализм дәуірі туралы айтады: капитализмның соңы, орталық банктердің рөлі және инфляция қазіргі дағдарысы.

Негізгі тұжырымдар

Капитализм жер иелерінен машиналар мен өндіріс құралдары иелеріне ауысу арқылы феодализмнен кейінгі жүйе болды, онда пайда жер рентасын алмастырды және нарықтар барлық экономикалық қызметті қамтыды.
2008 жылғы қаржы дағдарысынан кейін орталық банктер $35 триллионнан астам қаржы басып шығарды, бұл қоғамдық қатаңдықпен бірге сұйықтықтың өсуіне және инвестициялардың төмендеуіне әкелді.
Бұл жағдайда ірі компаниялар инвестиция жасамай, акцияларды қайта сатып алды, ал нақты инвестициялар тек бұлттық капиталға, яғни үлкен технологияға бағытталды.
Пайда бұлттық рентаға айналды: Amazon сияқты платформалар сатушылардан 20-40% комиссия алады, бұл феодалдық жер рентасына ұқсас.
Алгоритмдер, мысалы Alexa немесе Siri, мінез-құлықты өзгерту құралдары ретінде жұмыс істейді, олар нарықтарды айналып өтіп, тікелей сатуға мүмкіндік береді.
Бұлттық капитал экономикалық энергияны айналымнан шығарады, өйткені Meta сияқты компаниялар кірістің 1%-нан азын жалақыға жұмсайды, бұл орталық банктерді қаржы басып шығаруға мәжбүрлейді.
Технофеодализм жұмыстың сапасын төмендетеді: Uber немесе Amazon қоймаларындағы прекариатты еңбек болашақ жоспарларды мүмкін етпейді және дағдарыстарға бейім етеді.
Орталық банктердің QE саясаты үлкен технологияны күшейтті, бірақ олардың хартиясы мемлекеттік инвестицияларға тікелей қаржыландыруға жол бермеді.
Инфляцияны тоқтату үшін пайыздық мөлшерлемелерді тез көтеру керек, бірақ қаржы басып шығаруды жалғастырып, жасыл инвестицияларға бағыттау қажет.
Цифрлық салық енгізу, Amazon сияқты компаниялардың рентасын салықтау арқылы агрегаттық сұранысты қалпына келтіру мүмкін.

Идеялар

Капитализм нарықтар жүйесі емес, өндіріс құралдарының иелерінің күші және пайданың үстемдігі болды, ал енді бұлттық рента феодализмге оралтты.
2008 жылғы дағдарыстан кейінгі QE қаржыны қаржы секторына құйды, бірақ инвестициялар тек үлкен технологияға кетті, бұл АҚШ пен Қытайдағы екі үлкен технофеодалдық жүйені туғызды.
Amazon тәрізді платформалар нарық емес, олар арқылы сатушылар бұлттық рента төлеуі керек, бұл экономиканың айналымын бұзады.
Алгоритмдер жай жарнама емес, мінез-құлықты өзгерту машинасы: олар бізді оқып, бізді оқытады, нарықтарды айналып өтіп тауарды есікке жеткізеді.
Зукербергтің Meta компаниясы кірістің 1%-нан азын жалақыға жұмсайды, ал дәстүрлі компаниялар 85%-ын төлейді, бұл экономикалық энергияның жоғалуына әкеледі.
Технофеодализм инфляцияны күшейтеді, өйткені орталық банктер рента шығындарын толықтыру үшін қаржы басып шығаруды тоқтата алмайды.
Смартфондар мен алгоритмдер пайдалы, бірақ олардың иелері рента максималдау үшін оларды нашақорлық тудыратын етіп жасайды, әсіресе жастарға зиян.
Төмен пайыздық мөлшерлемелер QE-ның нәтижесі, инвестициялардың жоқтығынан туындайды, бұл орталық банктердің қатаң шектеулерінің салдары.
Жасыл инвестициялар үшін Еуропа инвестициялық банкінің облигацияларын сатып алу арқылы QE-ны жалғастыру керек, бұл рецессиядан сақтайды.
Цифрлық салық енгізу Amazonның нөлдік салығын тоқтатады, ал алынған қаражат климаттық апатқа қарсы инвестицияларға бағытталады.

Терең түсініктер

Капитализмнің соңы феодализмге оралту емес, жаңа бұлттық феодализм: пайда орнына рента үстемдік етеді, бұл экономикалық теңгерімсіздікті күшейтеді.
Орталық банктердің QE саясаты қаржыны үлкен технологияға аударып, оларды жаңа феодалдық иелерге айналдырды, бұл нарықтардың орнын алмастырды.
Алгоритмдік платформалар адам мінезін бақылау құралдары ретінде эволюциялады, пайданың орнына нашақорлық арқылы рента шығарады, қоғамдық психологияны өзгертеді.
Экономикалық энергияның айналымнан шығуы жұмыстың прекариатты болуына және тұтынушылардың болашақ жоспарларының жоғалуына әкеледі, дағдарыстарды жиілдетеді.
Инфляцияны басқару үшін пайыздық мөлшерлемелерді көтеру жеткіліксіз; қаржы басып шығаруды жасыл және өнімді инвестицияларға бағыттау қажет, бұл фискалдық қысымды жеңілдетеді.
Цифрлық салықтар рентадан алынған қаражатты қоғамдық игілікке қайтару арқылы технофеодализмнің әсерін теңестіреді, климаттық және әлеуметтік дағдарыстарды шешеді.

Дәйексөздер

"Капитализм аяқталды деп айту мағынасыз естіледі, өйткені кездеп тұрған жерде капиталдың еңбек пен саясат үстемдігі көрінеді."
"QE – бұл қарапайым термин, олар үлкен ақша мөлшерін басып шығарды, қаржы секторына берді."
"Amazon.com-да сатып алған кезде сатушының бағасының 20-40%-ы Джефф Безосқа кетеді, бұл феодалдық жер рентасына ұқсас бұлттық рента."
"Бұл алгоритмдер жай жарнама емес, олар бізді оқып, бізді оқытады, нарықтарды айналып өтіп тауарды есікке жеткізеді."
"Мен адамдарға 'машинаға нашақор болма' деп айтқым келмейді, мен де машинаға нашақормын."

Әдеттер

Варуфакис алгоритмдердің пайдалылығын мойындайды және оларды зерттеу, оқу және музыка тыңдау үшін пайдаланады, мысалы Spotify арқылы балалық шақ әндеріне қол жеткізеді.
Ол технологияға қарсы емес, оны өмірдің ләззаты үшін қолданады, бірақ олардың нашақорлық тудыратын әсерін сынап, пайдаланушыларды кінәламайды.
Варуфакис моральдық тұрғыдан емес, фактілер негізінде талқылайды, технологияны нашарлатпай, оның экономикалық салдарын зерттейді.

Фактілер

2008 жылғы дағдарыстан кейін G20 $35 триллионнан астам қаржы басып шығарды, бұл QE деп аталатын сұйықтықтың рекордтық деңгейіне әкелді.
Дәстүрлі компаниялар, мысалы General Motors, кірістің 85%-ын жалақыға жұмсайды, ал Meta 1%-нан азын төлейді.
Amazon сатушылардан бағаның 20-40%-ын комиссия ретінде алады, бұл рента ретінде экономиканың айналымынан шығарады.
Алгоритмдер мінез-құлықты өзгерту құралдары, олар жарнаманың дәстүрлі түрінен айырмашылығы, тікелей сатуға мүмкіндік береді.
Орталық банктер QE-ны қысқартуға тырысады, бірақ бұлттық рента экономиканы әлсіреткендіктен, олар қаржы басып шығаруды жалғастыруға мәжбүр.

Сілтемелер

"Technofeudalism: What Killed Capitalism" кітабы, Варуфакистің соңғы еңбегі, капитализмнің соңы мен бұлттық феодалдық иелердің көтерілуін сипаттайды.
Mad Men сериалы, Дон Дрейпер жарнамалық идеяларды енгізу туралы мысал ретінде келтірілген.
Adam Smith-тің "The Wealth of Nations" кітабы, феодализмнен капитализмге ауысу туралы сілтеме.
Еуропа инвестициялық банкі (EIB), жасыл инвестициялар үшін облигациялар сатып алу ұсынысы.
OECD салық келісімі, Amazon сияқты компанияларды салықтаудың тиімсіздігі туралы.
COP28 саммиті, климаттық апатқа қарсы қаржыландырудың жетіспеушілігі туралы.

Қалай қолдану керек

2008 жылғы дағдарыстан кейін орталық банктер қаржы басып шығаруды үйлестіріп, қаржы секторына қаражат беру арқылы сұйықтықты арттырыңыз, бірақ қоғамдық қатаңдықты енгізіңіз.
Ірі компанияларға берілген қаражатты акцияларды қайта сатып алуға бағыттаңыз, бұл активтердің инфляциясын тудырады және инвестицияларды төмендетеді.
Инвестицияларды бұлттық капиталға, яғни оптикалық талшықтар, серверлер және алгоритмдік машиналарға шоғырландырыңыз, АҚШ пен Қытай үлкен технологиясын дамытыңыз.
Платформалар арқылы рента шығаруды күшейтіңіз: сатушылардан комиссия алып, алгоритмдерді пайдаланушылардың мінезін өзгерту үшін оқытқызыңыз.
Инфляцияны басқару үшін пайыздық мөлшерлемелерді 0%-дан 3,5%-ға бір айда көтеріңіз, бірақ қаржы басып шығаруды жалғастырып, оны жасыл инвестицияларға бағыттаңыз.

Бір сөйлемдік қорытынды

Технофеодализм капитализмнің орнын басқан, орталық банктердің QE саясаты үлкен технологияның рента үстемдігін күшейткен.

Ұсыныстар

Орталық банктер пайыздық мөлшерлемелерді тез көтеріп, қаржы басып шығаруды жалғастырыңыз, бірақ оны мемлекеттік инвестициялық банктер арқылы жасыл жобаларға бағыттаңыз.
Цифрлық бұлттық салық енгізіңіз, Amazon сияқты платформалардың рентасын салықтаңыз және алынған қаражатты агрегаттық сұранысты қалпына келтіруге пайдаланыңыз.
Парламенттер заң шығарып, орталық банктердің қаражатын тікелей өнімді капиталға, мысалы жасыл энергияға бағыттауға мүмкіндік беріңіз.
Алгоритмдердің нашақорлық тудыратын әсерін реттеңіз, бірақ технологияны жою емес, олардың меншікшілерін рента максималдауынан шектеңіз.
Фискалдық қысымды жеңілдету үшін Еуропа инвестициялық банкі сияқты институттар арқылы жарты триллион еуро жылына жасыл транзиция бағдарламасын іске асырыңыз.

Естелік

Янис Варуфакис, грек экономисі ғалымы және бұрынғы қаржы министрі, Нью-Йорк Таймс тілшісі Эше Нельсонмен сұхбатында капитализмнің соңын жариялап, оның орнын "технофеодализм" алғанын айтады. Бұл жаңа жүйе 2008 жылғы қаржы дағдарысынан кейін орталық банктердің қаржы басып шығаруының салдары ретінде пайда болды. G20 саммитінде $35 триллионнан астам қаражат басып шығарылды, бұл қоғамдық қатаңдықпен бірге сұйықтықтың өсуіне және инвестициялардың құлдырауына әкелді. Нәтижесінде ірі компаниялар акцияларды қайта сатып алды, ал нақты капитал тек үлкен технологияға, бұлттық инфрақұрылымға бағытталды.

Варуфакис капитализмді феодализмнен ауысқан жүйе ретінде сипаттайды, онда пайда жер рентасын алмастырып, нарықтар барлық қызметті қамтыды. Енді пайда бұлттық рентаға айналды: Amazon сияқты платформалар сатушылардан бағаның 20-40%-ын комиссия ретінде алады, бұл феодалдық жер рентасына ұқсас. Бұл рента экономикалық энергияны айналымнан шығарады – Meta кірістің 1%-нан азын жалақыға жұмсайды, ал дәстүрлі компаниялар 85%-ын төлейді. Осының салдарынан орталық банктер қаржы басып шығаруды тоқтата алмайды, бұл инфляцияны күшейтеді және жұмыстың сапасын төмендетеді.

Алгоритмдер, Alexa немесе Siri тәрізді, жай құралдар емес, мінез-құлықты өзгерту машинасы. Олар пайдаланушыларды оқып, оларды оқытады, жарнаманың дәстүрлі түрінен айырмашылығы, нарықтарды айналып өтіп тауарды тікелей жеткізеді. Варуфакис технологияға нашақор екенін мойындайды – ол Spotify арқылы музыка тыңдап, зерттеу жүргізеді, – бірақ платформалардың меншікшілері рента максималдау үшін оларды нашақорлық тудыратын етіп жасайды. Бұл әсіресе жастардың психологиясына зиян, бірақ шешім – технологияны жою емес, реттеу.

Қазіргі инфляция дағдарысы технофеодализмнің салдары: орталық банктер қаржы басып шығаруды қысқартуға тырысады, бірақ рента шығындары экономиканы әлсіретеді. Варуфакис пайыздық мөлшерлемелерді тез көтеруді және қаржыны жасыл инвестицияларға бағыттауды ұсынады, мысалы Еуропа инвестициялық банкі арқылы жарты триллион еуро жылына. Сондай-ақ, цифрлық салық енгізу керек, бұл Amazonның нөлдік салығын тоқтатып, алынған қаражатты климаттық апатқа қарсы қолдануға мүмкіндік береді.

Бұл өзгерістерді түсіну маңызды, өйткені технофеодализм прекариатты еңбектің өсуіне, дағдарыстардың жиілеуіне және әлеуметтік теңсіздікке әкеледі. Варуфакис моральдық тұрғыдан емес, фактілер негізінде сөйлейді: бұл жүйе көршілердің өміріне әсер етеді, өйткені Uber немесе Amazon қоймаларындағы жұмыс болашақ жоспарларды мүмкін етпейді. Оның пікірінше, саясаткерлер парламенттік реформалар арқылы орталық банктердің мүмкіндіктерін кеңейтуі керек, бұл жаңа дәуірде тұрақтылықты қамтамасыз етеді.