Yanis Varoufakis welcomes us to the age of Technofeudalism

ҚЫСҚАША ШОҢҒЫСЫ

Янис Варуфакис жаңа «технофеодализм» дәуірі туралы айтады, капитализмнің аяқталғанын және орталық банктердің рөлін талқылайды; NYT репортері Эше Нельсон сұхбаттасады.

НҰСҚАУЛЫҚТАР

Капитализм жер иелерінен машина иелеріне қуатты ауыстырған жүйе болды, бірақ 2008 жылғы дағдарыстан кейін нарықтардың орнына ренттер басым болды.
2008 жылғы қаржылық апаттан кейін орталық банктер 35 триллион доллар басып шығарды, бұл қатаң қаржылық шектеулермен бірге жүзеге асырылды.
Бұл ақша қаржылық секторға бағытталды, бірақ инвестициялар төмен болғандықтан, активтердің қымбаттауы және өнімдердің арзандауы пайда болды.
Нақты инвестициялар тек «аспандық капиталға» – үлкен технология компанияларына, мысалы, Amazon және Alibaba-ға бағытталды.
Пайда рентке айналды: Amazon-да сатылымның 20-40% Джефф Безосқа барады, бұл феодалдық жер рентасына ұқсас.
Алгоритмдер мінез-құлықты өзгертетін құралдар, олар пайдаланушыларды оқытады және оларды қайта оқытады, нарықтарды айналып өтеді.
Uber немесе Amazon қоймаларындағы жұмыстар прекариозды болып, болашақ жоспарларды қиындатады, жұмыспен қамтудың сапасы төмендейді.
Орталық банктердің қысымы артады, өйткені ренттер экономикалық энергияны шығарып алады, инфляцияны басқару қиындайды.
Төмен пайыздық мөлшерлемелер сұйықтықтың артуынан туындады, бұл үлкен технологияның өсуіне әкелді.
Технофеодализм жүйесі алгоритмдердің қозғалтқыш рөлін талап етеді, олар пайдаланушыларды байланыстырады.

ИДЕЯЛАР

Капитализм нарықтар арқылы пайдаға негізделген, бірақ енді Amazon сияқты платформалар нарықтарды айналып өтіп, рент жинайды.
2008 жылғы QE 35 триллион доллар басып шығарды, бұл қаржылық секторды құтқарды, бірақ реалдық экономиканы емес.
Үлкен технологияның алгоритмдері жарнаманың автоматтандырылған нұсқасы, олар тұтынушыларды тікелей тауарға жеткізеді.
Феодализмге ұқсас, бұл жүйеде жер рентасының орнына «аспандық рент» пайда болды, капиталистер платформаларға төлеуге мәжбүр.
Төмен инвестицияларға байланысты ақша акцияларды қайта сатып алуға жұмсалды, бұл активтердің көпіршіктерін туғызды.
Орталық банктердің қолдауы арқылы пайыздық мөлшерлемелер төмендеді, бұл сұйықтықтың артуына және үлкен технологияның домино болуына әкелді.
Жұмыспен қамту прекариозды болды, Uber жүргізушілері немесе Amazon қызметкерлері тұрақты жоспар жасай алмайды.
Инфляцияны басқару үшін пайыздық мөлшерлемелерді тез көтеру керек, бірақ ақшаны жасыл инвестицияларға бағыттау қажет.
Цифрлық салықтар Amazon сияқты компаниялардың ренттерін қайтару арқылы агрегаттық сұранысты қалпына келтіреді.
Технофеодализм моральдық емес, экономикалық өзгеріс: ренттер ақшаны экономикалық ағымнан шығарады, банктерді мәжбүрлейді.

ТЕРІСТЕР

«Капитализм аяқталды, өйткені қай жерге қарасаңыз да, капиталдың еңбектің үстемдігін көресіз, бірақ бұл капитализм емес».
«Алгоритмдер мінез-құлықты өзгертетін құралдар, олар бізді оқытады да, біз оларды оқытамыз, нарықтарды айналып өтеді».
«Amazon-да сатылымның 20-40% Джефф Безосқа барады, бұл феодалдық жер рентасына ұқсас аспандық рент».
«Орталық банктер 35 триллион доллар басып шығарды, бірақ бұл қаржылық секторды құтқарды, реалдық экономиканы емес».
«Мен машинаға байланғанмын, бірақ алгоритмдер қозғалтқыш рентті максималды ету үшін жасалған, бұл жас ұрпаққа зиян».

Әдеттер

Spotify арқылы бала күнімнің әндерін тыңдау арқылы өмірден ләззат алу.
Alexa немесе Siri сияқты құрылғыларды зерттеу және оқу үшін пайдалану.
Кітап ұсыныстарын алгоритмдерден алып, оларды оқу әдеті.
Смартфондарды зерттеу, музыка тыңдау және күнделікті пайдалану арқылы технологияға байлану.
Феодализмнен қашу үшін ескі Nokia телефонға көшу ұсынылады, бірақ бұл шешім емес.

ФАКТТЕР

2008 жылғы дағдарыстан кейін G20 35 триллион доллар QE басып шығарды.
Дәстүрлі компаниялар (мысалы, General Motors) кірістің 85% жалақыға жұмсайды, Meta-да 1%-дан аз.
Amazon сатылымның 20-40% рент ретінде алады, капиталистерді платформаға байланыстырады.
Қытайда Alibaba сияқты компаниялар АҚШ үлкен технологиясының баламасы ретінде өсті.
Төмен инвестицияларға байланысты пайыздық мөлшерлемелер нөлге жетті, сұйықтық артып кетті.

Әдебиеттер мен шабыт көздері

«Technofeudalism: What Killed Capitalism» кітабы, Янис Варуфакис.
«Mad Men» сериалы, Дон Дрейпер жарнамалық идеясы.
Адам Смиттің «Ұлттардың байлығы туралы» кітабы, феодализмнен капитализмге өту.
Еуропа инвестициялық банкі (EIB) және жасыл инвестициялар.
OECD салық келісімі, Amazon салықтары.
COP28 климат саммиті, жасыл жолдар.

ҚОЛДАНУ ҮШІН ҚАДАМДАР

2008 жылғы дағдарыстан кейін орталық банктер QE арқылы ақша басып шығарыңыз, бірақ қаржылық секторға ғана емес.
Қатаң қаржылық шектеулер енгізіңіз, агрегаттық сұранысты төмендету үшін.
Ақшаны үлкен технологияға бағыттаңыз, аспандық капитал құру үшін инвестициялаңыз.
Алгоритмдерді мінез-құлықты өзгерту үшін қолданыңыз, пайдаланушыларды байланыстырыңыз.
Инфляцияны басқару үшін пайыздық мөлшерлемелерді тез көтеріңіз, бірақ ақшаны жасыл жобаларға бағыттаңыз.
Цифрлық салық енгізіңіз, ренттерді қайтарып, агрегаттық сұранысты қалпына келтіріңіз.

БІР МӘТІНДІК ҚОРЫТЫНДЫ

Технофеодализм капитализмнің орнын басады, орталық банктердің қолдауымен ренттер басым болады.

ҰСЫНЫСТАР

Пайыздық мөлшерлемелерді бір айда 3-3,5%-ке тез көтеріңіз, инфляцияны тоқтату үшін.
QE жалғастырыңыз, бірақ ақшаны EIB сияқты банктердің жасыл байланыстарына бағыттаңыз.
Жасыл инвестицияларға жарты триллион еуро бөліңіз, климат апатын болдырмау үшін.
Аспандық салық енгізіңіз, Amazon сияқты компаниялардың ренттерін қайтарыңыз.
Агрегаттық сұранысты қалпына келтіру үшін салық түсімдерін қоғамдық қажеттіліктерге жұмсаңыз.

МЕМО

Афинада, қала көкжиегіндегі ежелгі қалалардың көлеңкесінде, экономист және бұрынғы Грекия қаржы министрі Янис Варуфакис капитализмнің аяқталғанын мәлімдейді. Оның жаңа кітабы «Технофеодализм: Капитализмді не өлтірді?» бойынша, біз феодализмнің жаңа нұсқасына – технофеодализмге кірдік. Бұл жүйеде жер иелерінің орнына Amazon және Alibaba сияқты «аспандық феодалдар» тұрады. Варуфакис Лондондағы New York Times репортері Эше Нельсонмен сұхбатта осы өзгерістің тамырын 2008 жылғы қаржылық апатқа байланыстырады.

2008 жылғы дағдарыс әлемдік экономиканы с摇了, G20 саммитінде орталық банктер 35 триллион доллар басып шығарды – қазіргі тілмен quantitative easing (QE). Бұл ақша қаржылық секторды құтқарды, бірақ қатаң қаржылық шектеулермен бірге реалдық экономиканы құршытты. Инвестициялар төмендеді, өйткені үлкен компаниялар тұтынушылардың сатып алу қабілеті жоқ екенін көріп, акцияларды қайта сатып алуды таңдады. Нәтижесінде активтер қымбаттады, ал өнімдер арзандады. Бірақ нақты өсу тек үлкен технологияда болды: оптикалық талшықтар, серверлер және алгоритмдер – «аспандық капитал».

Варуфакис пайданың рентке айналғанын айтады. Amazon-да сатылымның 20-40% Джефф Безосқа барады, бұл феодалдық жер рентасына ұқсас. Платформалар нарықтарды айналып өтеді: алгоритмдер, мысалы, Alexa немесе Siri, бізді оқытады да, біз оларды оқытамыз. Олар жарнаманың автоматтандырылған нұсқасы, тұтынушыларды тікелей тауарға жеткізеді. Бұл жүйе пайдаланушыларды байланыстырады, бірақ Варуфакис моральдық емес, экономикалық зиянды ескертеді: ренттер ақшаны экономикалық ағымнан шығарады, банктерді мәжбүрлейді.

Бұл технофеодализмнің зардаптары қазіргі инфляцияға әсер етеді. Орталық банктер инфляцияны басқаруға тырысады, бірақ ренттердің артуы сұйықтықты талап етеді. Жұмыспен қамту прекариозды болды: Uber жүргізушілері немесе Amazon қойма қызметкерлері тұрақты жоспар жасай алмайды. Варуфакис шешім ұсынады: пайыздық мөлшерлемелерді тез көтеріңіз, бірақ QE-ны жалғастырып, ақшаны жасыл инвестицияларға бағыттаңыз. Цифрлық салықтар ренттерді қайтарып, агрегаттық сұранысты қалпына келтіреді.

Сұхбат аяқталғанда, Варуфакис технологияға қарсы емес екенін мойындайды – ол Spotify арқылы бала күнінің әндерін тыңдайды. Бірақ ол ескертеді: бұл жүйе жас ұрпақтың психикасына зиян келтіреді. Технофеодализмді түсіну – болашақты өзгертуге алғашқы қадам, өйткені орталық банктер мен үкіметтердің қол қимылдары әлі де мүмкін. Бұл әңгіме капитализмнің соңғы күндерін сипаттайтындай, жаңа дәуірдің қақпасын ашады.